Ο μηχανισμός της γραφικής κίνησης είναι ένας πολύπλοκος μηχανισμός, ο οποίος απαιτεί τη συνεργία μεταξύ του νευρικού συστήματος και του συνόλου των μυών που άλλοτε ως αγωνιστές και άλλοτε ως ανταγωνιστές συντελούν στην εκτέλεση της γραφικής κινήσεως.
Ο αυτοματισμός και η ατομικότητα στη γραφή δημιουργούνται και αναπτύσσονται ως επίκτητα χαρακτηριστικά στα σχολικά πρότυπα της γραφής που έχει διδαχθεί κάθε άνθρωπος.
Μέσα από τα στοιχεία του αυτοματισμού παρατηρούμε τον γραφικό εθισμό και τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τη γραφή, ήτοι τα εξατομικευτικά και προσωποπαγή χαρακτηριστικά του γραφικού φορέα.
Οι χαρακτικές ιδιαιτερότητες όμως, δεν αφορούν μόνο στη μορφολογία των γραμμάτων, αλλά και στην οργάνωση της γραφής σε σχέση με το γραφικό πεδίο, στα γραφικά περιθώρια, στις μεσολεκτικές και μεσογραμματικές αποστάσεις, στην κλίση και στη διεύθυνση της γραφής, στο μέγεθος, καθώς και στον βαθμό συσταλτικής ή διασταλτικής χάραξης.
Ωστόσο πλην της δομής των γραμμάτων και των γραφομετρικών χαρακτηριστικών, ιδιαίτερη σημασία αποκτά η κίνηση με την οποία χαράσσεται η γραφή.
Στο σημείο αυτό εντοπίζονται και τα μείζονα διαγνωστικά χαρακτηριστικά της γραφής που είναι η ταχύτητα, η χαρακτική πίεση, οι αυξομειώσεις στην κατανομή της στα διάφορα τμήματα, ήτοι τα γραφοκινητικά χαρακτηριστικά, καθώς και ο βαθμός χαρακτικής ευχέρειας και δεξιότητας που από κοινού συντελούν στη διαμόρφωση του ρυθμού και της φυσιογνωμίας της γραφής.
Στην περίπτωση των υπογραφών ο αυτοματισμός είναι ακόμη εντονότερος, με αποτέλεσμα το υπογραφικό σύμπλεγμα να εξετάζεται εξίσου ως μορφή και ως κίνηση.
Πράγματι, η υπογραφή (και η γραφή) δεν συνιστούν κάτι στατικό αλλά ένα δυναμικό φαινόμενο, και για τον λόγο αυτό πρέπει να εξετάζονται σύμφωνα με αυτή την αρχή. Η γραφολογική εξέταση θα πρέπει να εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στις γραφοκινητικές παραμέτρους και να μην περιορίζεται μόνο στη δομή και τη μορφολογία, όπως όριζε η καλλιγραφική μέθοδος εξέτασης.
Η μορφή με την οποία ο κάθε άνθρωπος χαράσσει την υπογραφή του και το πλαίσιο εντός του οποίου αυτή ποικίλλει, αποτελούν τον υπογραφικό τύπο. Ο υπογραφικός τύπος διαμορφώνεται σταδιακά κατά την ενηλικίωση και αποκτά σταθερά χαρακτικά γνωρίσματα που προσδίδουν ατομικότητα στην υπογραφή, αντίστοιχη της προσωπικότητας του ατόμου.
Στον υπογραφικό τύπο καθώς και στον γραφικό χαρακτήρα, παρατηρούνται συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε συνάρτηση με τον ψυχισμό του ατόμου.
Η χάραξη των υπογραφικών σχημάτων συνιστά μία κίνηση έντονα προσωπική και μοναδική και διαφέρει από άτομο σε άτομο, όπως οι εκφράσεις του προσώπου, οι κινήσεις, ο τρόπος βάδισης, ο χαρακτήρας κ.λπ.
Στο αξίωμα της μοναδικότητας του υπογραφικού τύπου και του γραφικού χαρακτήρα βασίζεται η Δικαστική Γραφολογία και η διερευνητική διαδικασία, δια μέσου της οποίας εντοπίζονται τα ατομικά γραφολογικά χαρακτηριστικά και οι χαρακτικές ιδιαιτερότητες.
Ωστόσο η μοναδικότητα αυτή του γραφικού χαρακτήρα και του υπογραφικού τύπου είναι δυνατόν να επηρεασθούν και να αλλοιωθούν στο πλαίσιο ορισμένων ορίων, από πολυάριθμους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες.
Οι ενδογενείς παράγοντες (καταστάσεις stress, έντονης συναισθηματικής φόρτισης, φόβου, άγχους κ.λπ.) προκαλούν μεταβολές οι οποίες ορισμένες φορές όχι μόνο είναι εμφανέστατες, αλλά αναλόγως της έντασης και των μεταβολών που προκαλούνται, ενδεικτικές της συγκεκριμένης κατάστασης στην οποία ευρίσκετο το άτομο τη στιγμή που έγραφε ή έθετε την υπογραφή του.
Συγκεκριμένες ασθένειες δημιουργούν συγκεκριμένες μεταβολές στον γραφικό χαρακτήρα του ατόμου οι οποίες είναι χαρακτηριστικές και σταθερές, αναλόγως της φύσης της ασθένειας, στο βαθμό που να είναι δυνατή ακόμα και η διάγνωσή της από τα γραφολογικά ευρήματα. Άλλωστε με το αντικείμενο αυτό, δηλαδή με τη φυσιοπαθολογία της γραφικής κίνησης, ασχολείται η παθολογική γραφολογία η οποία μελετά τα παθολογικά ευρήματα της γραφής.
Τέλος, οι εξωγενείς παράγοντες, που είναι οι ακραίες θερμοκρασίες ή οι έντονες διαφορές θερμοκρασίας (εναλλαγές ψύχους – θερμότητας), το γραφικό υπόβαθρο, το γραφικό μέσο, το διαθέσιμο υπογραφικό ή γραφικό πεδίο, καθώς και η θέση και η στάση του γράφοντος, επηρεάζουν τη χαρακτική απεικόνιση της γραφής και της υπογραφής.
Αυτό που παραμένει όμως πάντοτε σταθερό στον υπογραφικό τύπο και στη γραφή, είναι η χαρακτική ιδιαιτερότητα και ατομικότητα που πηγάζουν από το ψυχοσωματικό – διανοητικό σύνολο του ατόμου. Η εσωτερικότητα δε αυτή καθορίζει και διαμορφώνει τους χαρακτικούς σχηματισμούς και απεικονίζεται σε αυτούς ως προσωπικότητα αποτυπωμένη επί χάρτου.
